De Mind-Gut-Connectie: je darmflora bepaalt je mentale en emotionele welzijn

Er is een link tussen wat je eet en hoe je je voelt. Onderzoek richt zich vandaag meer dan ooit op de ‘Mind-Gut Connectie’: de link tussen je mentale en emotionele welzijn en je darmflora. De wetenschap onderschrijft daarom het belang van een gezonde darmflora en het ene boek na het andere verschijnt over dit boeiende thema. In deze blog een paar verbluffende inzichten:

1. Je darmen maken het gros uit van je totale immuunsysteem

2. Je darmen zijn je tweede brein en bepalen hoe goed je je voelt

3. Je darmen en brein communiceren continu met elkaar

4. Je darmflora slaat ‘stress-triggers’ op als baby die als volwassene een rol spelen

5. Je darmflora beïnvloedt je ontwikkelde intuïtie en dus je beslissingen

6. Je darmflora is van belang voor hoe jij emotioneel in het leven staat

Dus: je darmen vertellen je vanalles, maar luister je ook?

Ik heb me altijd al afgevraagd hoe het komt dat de link tussen wat je eet en hoe je mentaal en emotioneel in het leven staat zelden wordt gelegd in coaching - en al zeker niet in coachingopleidingen. Lichaam en geest zijn namelijk een, ze zijn onlosmakelijk verbonden. Onze ‘gut’ en onze ‘mind’ communiceren. Al kan je als professioneel coach dus werken met je coachees aan inzichten en veranderingen: zo lang het hoofd op een kwakkelend lijf staat, is er nog een lange weg te gaan. Voor mij is het dus een kwestie van EN gezondheid EN mentale weerbaarheid … Dat begint allemaal met de connectie tussen je hersenen en je darmen.

Op wetenschappelijk vlak staat dit thema nog in zijn kinderschoenen - pas in de afgelopen 30 jaar werd hier de focus op gelegd. Toch zijn er intussen voldoende gevalideerde studies en onderzoeken om een reeks stellingen te ondersteunen. Ik deel er graag een aantal als voedings- en mental coach met een gezonde interesse in het menselijke brein.

1 Je darmen maken het gros uit van je totale immuunsysteem

Als opwarmertje even wat cijfers. Wist je dat er tussen de 50 en 100 miljoen zenuwcellen in je darmen te vinden zijn? Dat zijn er zo veel als in je ruggengraat. De immuuncellen van je darmen zijn het grootste onderdeel van je totale immuunsysteem. In je darmen huizen wel 100 triljoen microben die perfect in staat zijn om er een ‘verkeerde bacterie’ uit te filteren en je zo gezond te houden. Je ‘gut’ heeft capaciteiten die al je andere organen en zelfs je hersenen overtreffen.

2 Je darmen zijn je tweede brein en bepalen hoe goed je je voelt

Sensaties die je in de buik voelt, worden opgeslagen in je brein. Dat zit op het onderbewuste niveau, al kan je die herinnering terug ophalen om bijvoorbeeld de vreugde van een lekker maal te herbeleven.

Niet al onze ervaringen zijn echter van positieve aard en dus slagen we ook de negatieve ervaringen op. Met andere woorden: door wat er gebeurt in je darmen krijgen je hersenen signalen doorgestuurd die je gevoelsmatig gaan ‘beïnvloeden’. In ons lichaam wordt ruim 90% van de serotonine -betrokken in stemming, emoties, slaap, geheugen, zelfvertrouwen, seksuele activiteit en eetlust- geproduceerd in het darmstelsel. Goed eten om je goed te voelen is dus heel letterlijk te nemen.

Je ‘gut’ weerspiegelt omgekeerd elke emotie die in je brein ontstaat. Voel je stress, dan gaat je hart -je derde brein- sneller slaan en spannen je nek- en schouderspieren op. Ben je ontspannen, gebeurt het omgekeerde. Zo is je darmstelsel als het ware het theater waarin het drama van je emoties zich afspeelt en dat weerspiegelt hoe je je voelt.

Onderdrukte emoties worden opgeslagen in het lichaam en veroorzaken zo fysische symptomen. Volgens een naar eigen zeggen ‘billijke schatting’ van professor en gastro-enteroloog Jan Tack van de KU Leuven hebben 1,3 miljoen Belgen last van maag-darmklachten -zoals Prikkelbare Darm Syndroom.

Heb je zelf last van PDS, constipatie, indigestie, maagzuur en aanverwanten, is het tijd om wakker te worden ...

3 Je darmen en brein communiceren continu met elkaar

Is het ons microbiota dat ons emotioneel beïnvloedt of zijn het de signalen vanuit de hersenen die het microbiota beïnvloeden? Beide zijn juist.

De signalen tussen je darmen en brein lopen in twee richtingen door de Nervus Vagus of zwervende zenuw die verbonden is met onder meer je maag, lever, slokdarm, nieren en longen. De Nervus Vagus communiceert continu over de toestand van deze organen met je centrale zenuwstelsel.

Deze interne ‘communicatie’ wordt ook wel eens onze ‘biochemische taal’ genoemd. Moleculen als peptides, cytokines en neurotransmitters sturen de gepaste informatie door zodat je verteringsstelsel accuraat omspringt met wat je gegeten hebt. Of zodat ongewenste bezoekers uit je lichaam gefilterd worden. Het geeft ons ook het gevoel van welbehagen na een lekkere maaltijd en laat ons weten wanneer we voldaan zijn.

Al lijkt dit allemaal heel vanzelfsprekend, toch is dit vrij recente wetenschap. De reden daarvoor is eenvoudig: in de vorige eeuw hadden we nog niet de juiste DNA sequencing machines en al zeker niet de supercomputers om alle verzamelde data te verwerken.

4 Je darmflora slaat ‘stress-triggers’ op als baby die als volwassene een rol spelen

Onze prefrontale cortex, het meest recente deel in de ontwikkeling van ons brein, geeft ons levenslang de mogelijkheid om de functie van neurologische verbindingen te ‘overrulen’ en zo nieuw gedrag te leren -dit wordt neuroplasticiteit genoemd. Zo weten we door Epigenetica dat we ook op de expressie van ons DNA veel meer invloed hebben dan we eerder dachten. Er zijn wel degelijk ‘triggers’ in je DNA die door je levensomstandigheden aan- of uitgezet kunnen worden.

Die triggers worden al van in je moeders buik meegeven. Indien de zwangerschap als stressvol werd ervaren, kunnen deze triggers via het DNA van de moeder doorgegeven worden aan de baby. De geboorte op zich speelt daarin ook een rol. Onder normale omstandigheden krijgt het pasgeboren kindje tijdens de geboorte extra bacteriën mee van de moeder.

Tegenwoordig gebeuren in onze Westerse wereld meer en meer geboortes via keizersnede waardoor dit belangrijke moment gemist wordt. Het neemt nog eens een drietal jaar in beslag alvorens de darmflora van een kind op punt staat. Negatieve invloeden hebben een mogelijke negatieve impact op je darmflora naarmate je ouder wordt. De link naar chronische ziekten is dan snel gelegd en wordt door de medische wereld vandaag uitgebreid bestudeerd.

5 Je darmflora beïnvloedt je ontwikkelde intuïtie en dus je beslissingen

Een baby leert in de eerste fase van zijn leven onbewust te overleven. Hongerprikkels zijn ’gut sensations’ in het darmstelsel. Ze wekken de allereerste positieve en minder positieve ‘gut feelings’ op in het brein van de baby die deze emotioneel uit als huilen -zijn taal. Is de maag leeg, dan wordt het hormoon ghrelin losgelaten om een hongergevoel te creëren. Stel dat je een baby laat huilen bij honger, dan wordt deze ervaring opgeslagen in het brein. Dit zijn dus de eerste emotionele ervaringen van baby's. Je allereerste opgeslagen ‘gut feelings’ zullen dus onbewust model staan om in deze wereld te ‘overleven’.

De insula, een hersengebied waar zintuiglijke ervaringen in de emotionele context samengevoegd worden, speelt hierbij een grote rol. In dit hersengebied zetelen onze intuïtiecellen, ook wel Von Economo neuronen of VEN's genoemd. Intuïtiecellen sturen ons vermogen aan om op buikgevoel gebaseerde voorspellingen en beslissingen te maken. Studies suggereren dat we wellicht 28.000 intuïtiecellen hadden bij de geboorte, 184.000 tegen de tijd dat we vier zijn en 193.000 als volwassene. Dit maakt ons als mens uniek want een volwassen aap heeft er doorgaans 7000.

De insula beïnvloedt basisemoties als angst, woede, blijdschap, verrassing en verdriet, en is zelfs het enige hersengebied dat actief is bij walging. Ook is de insula betrokken bij empathie -het kunnen meeleven en meevoelen met een ander. Het speelt ook een rol in onze keuzes over de mensen waarmee we tijd doorbrengen en de manier waarop we kritisch informatie beoordelen. Verder is hier ook het emotionele bewustzijn gezeteld -dat bepaalt bijvoorbeeld in hoeverre je zelf kan ervaren dat je een uniek wezen bent.

Wat we voelen in onze buik heeft dus niet alleen invloed op de beslissingen die we nemen over wat te eten en te drinken ...

6 Je darmflora is van belang voor hoe jij emotioneel in het leven staat

De vorige vijf punten in acht genomen is het meer dan duidelijk: sterk emotioneel in het leven staan, wordt ondersteund door de gezondheid van je darmflora op peil te houden. En ook het omgekeerde is een feit: trauma’s in de ogen kijken, je laten begeleiden door een coach om deze te ‘herprogrammeren’ en zo werken aan je emotionele welzijn, draagt bij tot een gezondere ‘gut’. Problemen met je maag, darmen, moeilijke stoelgang of prikkelbare darm, zijn allemaal indicaties dat er emotioneel werk aan de winkel is.

Onderzoek wijst uit dat het overbrengen van fecale pellets met darmbacteriën van een extraverte muis het gedrag van een schuchtere muis kan veranderen, waardoor de laatste zich meer gedraagt als de donormuis. Het transplanteren van de ontlasting en microben van een zwaarlijvige muis met een vraatzuchtige eetlust kan een magere muis vatbaar maken voor vraatzuchtig overeten. Vandaag wordt ‘Fecal microbiota transplantation (FMT)’ al gebruikt om de darmflora van patiënten met chronische ziektes als Crohn, PDS, en chronische constipatie te verbeteren.

Maar misschien voel jij meer voor deze tips: volwaardig plantaardige voeding en gefermenteerd voedsel zoals kimchi, zuurkool, miso, yoghurts of probiotica in capsules -bijvoorbeeld lactobacilli en bifidobacteria- ondersteunen je darmflora … en dus je mentale en emotionele welzijn.

Jij kiest ....

Afsluitende gedachte

Stel je het volgende scenario voor: een Westerse man van rond de 50 is leidinggevende in een grote organisatie. Hij neemt dagelijks belangrijke beslissingen, wat behoorlijk wat stress met zich meebrengt. Onze man eet graag vlees. Dat vlees is niet meer hetzelfde vlees als onze grootouders aten: het is te vet en bewerkt met allerhande rotzooi -zowel tijdens het opkweken van het dier als achteraf. Onze man heeft al jaren last van zijn darmstelsel (PDS, maagzuur, ...): een verwittiging dat er best iets verandert omdat dit scenario uiteindelijk zal leiden tot chronische problemen. Toch kiest de man ervoor om medicatie en maagzuurremmers te nemen voor zijn problemen. In hoeverre worden de beslissingen van deze man negatief beïnvloed door wat er zich in zijn darmen afspeelt? Wat zou het effect zijn van een gezonde darmflora op de kwaliteit van zijn beslissingen?

Boeiend, niet?

We weten dat de microben in onze darmen onze emoties en intuïtie beïnvloeden en dus ook onze beslissingen. Wil dat dan zeggen dat indien je darmflora van mindere kwaliteit is, je beslissingen navenant zullen zijn? Zou je na een ‘stoelgangtransplantatie’ die voor een kerngezonde darmflora zorgt plots kwaliteitsvollere beslissingen nemen?

Interessante vragen die in de nabije toekomst onze aandacht verdienen.

Wat we eten, onze omgeving, antibiotica, medicijnen, alcohol en drugs spelen allemaal mee in het ontwikkelen en scherp stellen van onze emotie-gegenereerde circuits. Een wel gebalanceerd voedingspatroon gecombineerd met voldoende beweging en mentale rust is dé cocktail om een lang en actief leven te kunnen leiden. Het is nooit te laat om daar verandering in te brengen -je brein is plastisch, je DNA kan veranderen, weet je nog?

Dus: wat is jouw volgende stap, hoe klein ook, om daar rekening mee te houden?

Steve Dewindt

Motivator

Een vraag? Advies nodig? Vrijblijvend afstemmen? 

Mail naar steve@jebentwatjeeet.be, bel of whatsapp 0032 487 42 76 72 voor je gratis intakegesprek